Tegenwoordig kijken we er niet meer van op dat de rust in Mariaheide wordt verstoord door straaljagers of helikopters. Honderd jaar geleden lag dat wel iets anders. Toen was de Heise bevolking nog niet zo gewend aan ‘vliegmachines’ en zo kon het gebeuren dat een noodlanding van een luchtballon leidde tot een internationaal incident.

Het verhaal begint op zondag 29 maart 1914 als de Duitse ballonvaarder Hugo von Abercron met enkele passagiers in Keulen opstijgt met zijn luchtballon. De luchtballon wordt door de wind richting Nederland gedreven. Als de luchtballon boven Mariaheide is, wil Von Abercron landen, omdat hij bang is om verder af te drijven naar een gebied met veel open water.

De landing van een luchtballon rond 1910. (Bron: Archief Ministerie van Defensie)

In een boerderij aan de tegenwoordige Hintelstraat zien boer Johannes (Hannes) van Asseldonk en zijn knecht Antonius (Toon) van Hoof de luchtballon naderen. Zij rennen naar buiten om te zien of zij hulp moeten bieden. Dat is het geval. De ballonvaarder en zijn passagiers gooien een touw naar beneden en vragen de boer en zijn knecht te helpen bij de landing van de ballon. Hannes en Toon pakken het touw, maar zij kunnen de ballon niet houden en worden ruim 100 meter meegesleurd door heggen en struiken. Daarbij beschadigen zij hun ‘zondagse’ kleren.

De boerderij van Hannes van Asseldonk op de Hintel.

Intussen stroomt de Hintel vol met Heise mensen die niets van het spektakel willen missen. De ballon raakt verstrikt in de bomen en blijft boven een diepe sloot hangen. Von Abercron en zijn passagiers staan angstige momenten uit. Ze beloven de Heise mensen dan ook een fikse beloning als die ervoor zorgen dat de ballon veilig op de grond wordt gezet. Dat kost nogal wat moeite, maar na twee uur staan de ballonvaarder en zijn passagiers gezond en wel op de Hintel.

Hannes van Asseldonk nodigt de onfortuinlijke luchtreizigers uit in zijn woning om even op adem te komen. Hij biedt hen koffie en melk aan, maar dat wordt afgeslagen. Wel betalen de luchtreizigers 3 Mark aan Toon van Hoof voor zijn inspanningen bij de landing van de ballon. Ook ontvangt de boer, wiens land is beschadigd door de landing van de ballon, een schadevergoeding van 20 Mark.

Hannes van Asseldonk

Als de luchtreizigers de boerderij van Hannes van Asseldonk willen verlaten, eisen de andere helpers ook hun toegezegde beloning op, maar dat loopt uit op een teleurstelling. Slechts een enkeling krijgt wat geld. De luchtreizigers en hun ballon worden vervolgens per paard en wagen naar het station van Uden gebracht om per trein terug te reizen naar Duitsland.

Tot zover de sensatie in de Hei. Die krijgt echter nog een vervelend staartje als Hugo von Abercron in de ‘Düsseldorfer Lokal Anzeiger’ in een ingezonden brief zijn beklag doet over de ‘schandelijke ontvangst’ in Mariaheide na de landing van zijn luchtballon. Hij zegt in Mariaheide afgeperst te zijn door de mensen die hem bij de landing van zijn luchtballon hebben geholpen. Het Centraal Bureau voor Vreemdelingenverkeer in Den Haag neemt de zaak hoog op: “een geval van verregaande afzetterij en onhebbelijk optreden der bevolking van Veghel en Uden”.De marechaussee stelt een onderzoek in en burgemeester Völker van Veghel wordt om nadere inlichtingen gevraagd.

Ballonvaarder Hugo von Abercron

De burgemeester antwoordt echter dat de Heise mensen alleen maar goede bedoelingen hebben gehad en dat de afpersing door de Udenaar, die de luchtreizigers naar het station bracht, moet zijn gedaan.

De burgemeester baseert zijn antwoord op verklaringen van Hannes van Asseldonk, meester Schendeler, het hoofd der school, en pastoor Van Haaren. Zij allen verklaren dat er tegenover Von Abercron en zijn passagiers niets onbetamelijks is gebeurd. De pastoor heeft nog met de luchtreizigers gesproken, maar ze reageerden zo onvriendelijk dat hij hen een landing in Frankrijk toewenste. Uit de verklaringen blijkt wel dat er nogal wat lege flessen in de mand onder de luchtballon lagen en dat de luchtreizigers een aangeschoten indruk maakten. Een heer en een dame zouden een ‘zeer rode kleur’ hebben gehad. 

De voerman die de luchtreizigers naar station Uden bracht, komt er wat minder gunstig vanaf. Hij zou geroepen hebben, dat hij zeker wist dat de luchtreizigers hem zouden betalen, anders zou hij ze niet van zijn wagen laten gaan. Ook zou de voerman onderweg bij een café zijn gestopt en zouden de luchtreizigers hebben moeten betalen voor vijftien mensen die op hun kosten dronken. Op de ontvangst op het station van Uden door de stationschef was echter niets aan te merken. Burgemeester Völker verwijst voor verder inlichtingen door naar het Udens gemeentebestuur.

Het enige onbetamelijke dat de burgemeester constateert is, dat de schadevergoeding van 20 Mark voor de schade aan het veld waarop de luchtballon landde, aan de hoge kant was. Bovendien was de schade veroorzaakt door de toegelopen menigte en niet door de luchtballon. De klacht van Von Abercron over een slechte ontvangst en afpersing in Mariaheide is volgens burgemeester Völker ongegrond. Onder de gemeente Veghel is nooit sprake geweest van een onheuse bejegening van de luchtreizigers.

De marechaussee neemt deze conclusie over in haar rapport en stelt dat er geen aanwijzingen zijn dat Von Abercron en zijn passagiers schandalig zijn behandeld of zijn afgeperst in Mariaheide.

Overigens had Von Abercron, als hij een paar maanden later in Mariaheide was geland, echt reden tot klagen gehad. Toen was Eerste Wereldoorlog intussen uitgebroken en zou het neutrale Nederland de Duitse ballonvaarder hebben aangehouden en hem opgesloten hebben in een interneringskamp.